Międzynarodowe Spotkania Młodzieży i Nauczycieli w Miejscach Pamięci
Kuratorium Oświaty w Opolu przy współpracy z partnerskim dla Opolszczyzny regionem Nadrenia-Palatynat w Republice Federalnej Niemiec już od wielu lat realizuje program „Nowej pedagogiki miejsc pamięci”, którego koncepcja jest efektem nowego podejścia do pracy z młodzieżą w muzeach i w miejscach martyrologii ofiar wojen i systemów totalitarnych. Wprowadzenie dodatkowych elementów wynika ze zmian zachodzących w społeczeństwie dotyczących nowych technik informacyjnych oraz z faktu, że świadkowie tamtych czasów z biegiem lat odchodzą i coraz trudniej jest o wspólne spotkanie. Ważne jest też, że takie międzynarodowe spotkania dają okazję do dyskusji na temat nierzadko trudnych doświadczeń historycznych we wzajemnych relacjach.
Celem tego przedsięwzięcia jest kształtowanie postaw obywatelskich czerpiących swoje cechy charakterystyczne z ostrzeżeń płynących z przeszłości. Postaw, które nie będą obojętne na otaczającą nas rzeczywistość, reagujących na negatywne fakty i protestujących przeciwko ideologiom zagrażającym wolności jednostki oraz prawom człowieka i obywatela. Organizatorzy projektu realizują swoje przedsięwzięcie w ramach trzech idei:
- uczyć się z przeszłości dla przyszłości,
- praca dla pokoju
- i pojednanie nad mogiłami.
Pierwszym elementem realizacji tego programu i inspiracją do dalszego jego rozwoju jest organizowany już od 1995 roku przez Kuratorium Oświaty w Opolu wraz
z Landowym Niemieckim Ludowym Związkiem Opieki nad Grobami Wojennymi Nadrenii-Palatynatu „Międzynarodowy Obóz Młodzieżowy w Łambinowicach”. Udział w nim bierze przede wszystkim młodzież z Polski, Niemiec i Ukrainy, ale gościli też w Łambinowicach uczestnicy z Francji, Włoch, Wielkiej Brytanii i Luksemburga. Głównym celem tego przedsięwzięcia jest umożliwienie spotkania się młodzieży w trakcie prac pielęgnacyjnych na cmentarzach wojennych Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych
w Łambinowicach.
Kuratorium wspólnie z Landową Centralą Kształcenia Politycznego Nadrenii- Palatynatu, a szczególnie z podległym jej Centrum Dokumentacji Nazizmu już od 6 lat realizuje ścieżkę dydaktyczną dla uczniów i nauczycieli pt. „Łambinowice – Osthofen – Hinzert”. Organizowane są seminaria dla nauczycieli, tak aby w przyszłości mogli realizować ją wraz ze swoimi uczniami. Program obejmuje pobyt w trzech miejscach pamięci: Łambinowice na Opolszczyźnie (obóz jeniecki), Obóz Koncentracyjny w Osthofen (1933-1934) i obóz specjalny „SS” w Hinzert (1939-1945) w Nadrenii-Palatynacie. Odbyły się już dwa seminaria dla nauczycieli, których celem, poza założonymi dla całego projektu, było pokazanie wielu aspektów łamania praw człowieka i ich genezy. Przedsięwzięcia te poprzedzały wzajemne wizyty robocze pracowników muzeów i pedagogów przygotowujące tą nową międzynarodową ścieżkę dydaktyczną. W tym roku organizujemy już jej trzecią edycję tego seminarium tym razem dodatkowo z nauczycielami z Czech Środkowych. W projekcie tym, jak już wspomniałem, głównym celem jest kształtowanie postaw obywatelskich wśród młodzieży i dlatego jako motto (myśl przewodnią) wybrano czterowiersz Pastora Martina Niemӧllera więźnia obozów koncentracyjnych od roku 1938 do 1945 lekko zmieniony w ramach projektu artystycznego w Osthofen w 1991r.:
„Najpierw naziści uwięzili komunistów
To mnie nie obchodziło
Nie byłem przecież komunistą
Później uwięzili socjaldemokratów
Na to milczałem
Nie byłem przecież żadnym socjalistą
Później uwięzili Żydów
Wtedy nie otworzyłem ust
Przecież nie byłem żadnym Żydem
Jak później mnie uwięziono
Nie było już nikogo więcej
Kto mógłby protestować.”
Nową formą realizacji założeń programu „Nowa pedagogika miejsc pamięci” jest seminarium dla nauczycieli niemieckich na Opolszczyźnie związane z pobytem w Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach - Opolu i na Górze Św. Anny. Pierwsze takie przedsięwzięcie odbyło się w ubiegłym roku. Partnerem Kuratorium po stronie niemieckiej jest Landowa Centrala Kształcenia Politycznego Nadrenii-Palatynatu. Planujemy wspólnie z tym partnerem zorganizować takie samo seminarium dla nauczycieli z Opolszczyzny w Nadrenii-Palatynacie oparte o propozycje edukacyjne w miejscach pamięci w Osthofen i Hinzert.
Czerpiąc z 18-letnich doświadczeń organizacji Międzynarodowych Obozów Młodzieżowych w Łambinowicach z inicjatywy Wojewody Opolskiego Kuratorium Oświaty w Opolu wraz z władzami oświatowymi Nadrenii-Palatynatu jest na etapie przygotowawczym organizacji Polsko–Niemiecko-Ukraińskiego Obozu Młodzieżowego
w miejscu pamięci w Czarnym Lesie (zbiorowe mogiły rozstrzelanych Polaków w czasie II Wojny Światowej) koło Iwano – Frankowska na Ukrainie. Odbyło się już w tej sprawie robocze spotkanie w Koblencji w grudniu 2012r. i polsko – niemiecka delegacja była w kwietniu tego roku w Iwano – Frankowsku uzyskując aprobatę tamtejszych władz. Na Opolszczyźnie spotkali się we październiku tego roku na seminarium specjalnym planowani opiekunowie i koordynatorzy tego przedsięwzięcia. Mamy nadzieję, że ten obóz będzie stałym elementem wzajemnych kontaktów z naszymi partnerami zagranicznymi.